Groene daken voor iedereen

Groene daken voor iedereen
Bron: http://www.watersensitiverotterdam.nl/verhalen/groene-daken-iedereen/
Door: Ilse Ariens | 17-04-18 13:42

Een dicht bebouwde stadswijk groen, klimaatbestendig en duurzaam maken, hoe doe je dat? In de Rotterdamse binnenstadswijk Oude Westen gaan ze daarvoor het dak op. Zwart bitumen willen ze beetje bij beetje vervangen door een plantentapijt en zonnepanelen. Het leuke is dat het een project moet worden van en voor iedereen. Ben je huurder en heb je dus geen dak van jezelf? Of heb je geen geld voor een dak vol zonnepanelen? Meedoen kan toch.
In Oude Westen zijn veel platte daken. Ernaast wonen is geen pretje. ‘Het wordt bloedheet in de zomer’, zegt een buurtbewoonster. ‘De dampen slaan ervan af’, beaamt een ander. De daken groen maken, met sedumplanten bijvoorbeeld, zou veel schelen. Zo’n sedumdak oogt een stuk vriendelijker dan een kaal zwart vlak, zorgt voor een aangenaam klimaat, brengt biodiversiteit en kan regenwater opslaan. Het is ook nog eens erg geschikt voor zonnepanelen.
Veel voordelen dus, maar wie gaat het betalen? Waar huurders normaal gesproken de woningbouwcorporatie aankijken en gemeenten stilletjes hopen dat huiseigenaren investeren, gaan ze in Oude Westen samen aan de slag. De eerste bijeenkomsten in februari waren veelbelovend. Al snel bleek namelijk dat iedereen kan profiteren van de groene daken en van de opbrengst van zonnepanelen. Niet alleen eigenaren, maar akker geschud door code rood Souad Al Hatrach maakt zich al langere tijd zorgen om het klimaat en het milieu. ‘Je merkt dat het warmer wordt. Hier in de wijk hebben we bijvoorbeeld het hele jaar last van muggen. Ook luchtvervuiling is een probleem.’ Nog maar kortgeleden, tijdens storm en hoogwater in januari, besefte ze dat ook wateroverlast een steeds groter probleem wordt. ‘We hadden code rood en Rotterdam moest dijken afsluiten. Dan komt het opeens wel erg dichtbij.’ Dat er wat moet gebeuren, is wat haar betreft duidelijk. Daarom is ze op 8 februari naar een bijeenkomst over groene daken en zonnepanelen gekomen, bij Aktiegroep Oude Westen aan de Gaffelstraat.
Ze is de enige niet. Het kleine zaaltje loopt zo snel vol dat er stoelen bijgeschoven moeten worden. Voor het merendeel met mensen uit de wijk, maar ook met deskundigen op het gebied van bouwen en verduurzamen. Hoewel dat niet twee aparte groepen zijn, blijkt tijdens het voorstelrondje. Meerdere bewoners hebben al zonnepanelen, een groen dak of hebben zich in energiebesparing verdiept. Het is opbouwwerker Petra van de Berg, een van de krachten achter de actieve bewonersorganisatie Aktiegroep Oude Westen, die iedereen bij elkaar heeft gebracht. Ze benadrukt hoe belangrijk het is dat verduurzaming niet alleen van bovenaf komt, van de gemeente bijvoorbeeld: “Bewoners weten zelf het beste wat goed is voor de buurt.’
‘Je merkt dat het warmer wordt. Hier in de wijk hebben we bijvoorbeeld het hele jaar last van muggen.
Profijt van andermans dak Eerst is er nog enige aarzeling: ‘Ik wil wel, maar wat kan ik doen als huurder?’ Eline Kleiwegt van economisch adviesbureau Rebel komt met de oplossing: de postcoderoos-regeling. Dat is een subsidie die je kunt krijgen voor zonnepanelen die niet op je eigen dak liggen, maar ergens anders in jouw postcodegebied. Daarvoor moet je eerst met wat buurtgenoten een coöperatie oprichten. Dan kijk je samen of je een dak kunt vinden waar je zonnepanelen op mag leggen. Het dak van iemand anders dus. Denk aan het dak van een school, van een bedrijfspand, of van een appartementencomplex. Iedereen die lid is van de coöperatie betaalt mee aan de panelen. Wie geld heeft koopt er meer, wie minder draagkrachtig is, neemt een kleiner aandeel. De opbrengst van de zonnepanelen wordt naar rato verdeeld. Ook huurders kunnen zo profijt hebben via andermans dak. Maar het is ook een slimme constructie voor bijvoorbeeld bezitters van een koopappartement. Die kunnen via de Vereniging van Eigenaren in panelen investeren. Stichting VVE 010, die Rotterdamse VVE’s ondersteunt bij onder andere verduurzaming, laat zien hoe ze kunnen helpen bij het duurzaam opwekken en besparen van energie.
Probleem is dat zonnepanelen wel renderen, maar groene daken – waar de wijk zo’n behoefte aan heeft – een stuk minder. Maar ook daarvoor weet Kleiwegt een oplossing: het groen kun je bekostigen met de opbrengst uit panelen. Sowieso snijdt het mes aan twee kanten, legt ze uit. Zonnepanelen werken beter als ze op een sedumdak staan. Het groen geeft namelijk verkoeling waardoor de panelen meer rendement geven. Een groen dak gaat bovendien twee keer zo lang mee als een zwart dak: minimaal 30 jaar in plaats van 15 jaar. Dat betekent kostenbesparing voor woningeigenaren.
Het behoorlijk technische verhaal valt goed in de groep. Maar liefst zeven wijkbewoners melden zich aan voor een werkgroep die gaat uitzoeken of er animo is voor de postcoderoos. Een daarvan is Paul Claessens. Hij heeft een dak dat, naar eigen zeggen, ideaal is voor zonnepanelen. ‘Over een paar jaar ga ik met pensioen. Als ik nu investeer heb ik tegen die tijd lagere lasten.’ Dat het in groepsverband kan, is nieuw voor hem. ‘Erg interessant, die postcoderoos’, zegt hij. ‘Ik vind het een mooi idee dat mensen met een kleine portemonnee mee kunnen profiteren.’ Telt voor hem behalve het geld ook duurzaamheid? ‘Dat spreekt voor zich. We zijn de aarde goed aan het vernielen.’
‘Ik vind het een mooi idee dat mensen met een kleine portemonnee mee kunnen profiteren.’
Groene en gele daken Anderhalve week na de bewonersavond komt er een groep professionals bij elkaar, onder leiding van landschapsarchitect, stedenbouwkundige en wijkbewoner Wolbert van Dijk. Hij maakte eerder al geveltuinen, watertuinen en collectieve tuinen in de buurt, en is mede-initiatiefnemer is van het groene dakenproject. Aangestoken door het enthousiasme uit de wijk willen ook de professionals de schouders eronder zetten. Uiteindelijk moeten de wijkbewoners zelf aan de slag met panelen en groene daken, maar het scheelt veel als ze daarbij kunnen rekenen op ondersteuning. Bovendien is er het maatschappelijk belang. Iedereen is gebaat bij een stad met een aangenaam klimaat, een lager energieverbruik en goede buffers voor regenwater.
De gemeente Rotterdam kan faciliteren en adviseren, bijvoorbeeld als het gaat om subsidie voor de groene daken. Water Sensitive Rotterdam verbindt stedelijke ambities voor groen en klimaat met bewonersinitiatieven, en helpt bij het bereiken van de juiste mensen binnen de gemeente. Woonstad Rotterdam, eigenaar van een groot deel van het vastgoed in de wijk, wil kijken of ze daken beschikbaar kan stellen. Verder komt er een uitgebreide inventarisatie van ook andere daken in de wijk. Welke daken zouden geschikt zijn (niet elke constructie is sterk genoeg om zonnepanelen te dragen) en wie zijn de eigenaren van die daken? Sedum kun je niet zomaar op een bestaand dak leggen, daar zijn aanpassingen voor nodig. Daarom is het nuttig te weten welke daken binnen afzienbare tijd aan vervanging toe zijn. Is een compleet groen dak nog te duur, dan kan zo’n vernieuwd dak misschien al wel voorbereid worden voor planten en zonnepanelen.
Het is een hele puzzel, want de wijk het Oude Westen is een mix van koop- en huurhuizen, openbare gebouwen en bedrijfspanden. Daar komt nog bij dat het belangrijk is goed inzicht te krijgen in de kosten. Daar belooft bureau Focus bij te helpen. Dit bureau voor duurzaam vastgoedadvies onderzoekt op dit moment de mogelijkheden van een groen dak voor een appartementencomplex aan de Bloemkwekersstraat. Binnenkort komen aannemers met hun offertes en dan wordt duidelijk wat zo’n beetje de vierkantemeterprijs is van een groen en geel dak. Een geel dak? Dat is vakjargon voor een dak met zonnepanelen.
‘Bewoners weten zelf het beste wat goed is voor de buurt.’
Het gaat lukken Er moeten nog veel stappen gezet worden en het kan even duren voor het eerste groene dak met zonnepanelen een feit is. Maar de stemming is goed en de agenda’s staan al vol met nieuwe bijeenkomsten. Intussen heeft het dakenproject ook al voor spin-off gezorgd. Een werkgroepje van Woonstad en bewoners uit Oude Westen gaat kijken naar mogelijke energiebesparing. Want zeg nou zelf: Is het niet zonde om te investeren in zonnepanelen als tegelijkertijd energie verspild wordt, bijvoorbeeld met onzuinige verlichting?
De werkgroep die met de postcoderoos aan de slag gaat, is twee weken na de eerste bijeenkomst al volop actief. Het gaat er nu om dat het enthousiasme uit de wijk wordt omgezet in praktisch handelen. Dat betekent: meer mensen uit de wijk erbij betrekken, daken zoeken en een coöperatie oprichten. De eerste avond overleg hebben ze al gehad en de stemming was goed: ‘Zonnepanelen en groene daken voor iedereen, dat gaat lukken. ook huurders.